PORADNIK JĘZYKOWY

NUMER 5 / 2016

W ZESZYCIE

Biblia w języku, język w Biblii – piszą o tym filologowie i bibliści, językoznawcy – poloniści i hebraiści.

***
  • W polskiej kulturze Ojcze nasz funkcjonuje z jednej strony jako cytat z Ewangelii w formie translatorsko modyfikowanej, z drugiej zaś jako formuła modlitewna przytaczana w spetryfi kowanym, archaicznym kształcie językowym. Ta dwoistość formy bywa kwestią sporną, wywołując dyskusje i polemiki.
  • W Biblii wielokrotnie jest mowa o języku; przyporządkowywane są mu różne funkcje: kreacyjna, nominacyjna, integracyjna, dyferencjacyjna, ewolucyjna, stabilizacyjna, performatywna, aksjologiczna, manipulacyjna, magiczna, symboliczna, ekspresywna, profetyczna, eschatologiczna, eklezjalna, sakralna, teandryczna.
  • Frazeologizmy o proweniencji biblijnej funkcjonują w różnych sferach rzeczywistości językowej. Rzeczą interesującą jest – z jednej strony – ich geneza i frekwencja w poszczególnych księgach Biblii, z drugiej zaś – ich występowanie w różnych odmianach języka polskiego.
  • W tradycji judeochrześcijańskiej bardzo ważną rolę odegrała Septuaginta – Biblia grecka, która stała się łącznikiem między Biblią hebrajską a Nowym Testamentem, a szerzej rzecz ujmując, między kulturą żydowską a kulturą helleńską. Pod względem translatorskim było to niezwykłe przedsięwzięcie.
  • Gry słowne stanowią istotny składnik warstwy językowej Biblii hebrajskiej. Dotyczą one zarówno kalamburów homonimicznych i powtórzeń, jak i zróżnicowania semantycznego leksemów czy – nazw własnych. Uatrakcyjniały one tekst, skłaniały jego odbiorców do głębszej refleksji oraz zmieniały zawarty w tekście obraz świata.
  • Niewiele średniowiecznych zabytków polsko-łacińskich zachowało się i zostało udostępnionych. Należy do nich przedstawiony w transliteracji i transkrypcji przekład Hymnu św. Pawła o miłości, stanowiący jeden z najczęściej dziś cytowanych fragmentów Listów do Koryntian, wchodzących w skład Nowego Testamentu.
***
Biblia i jej język – przekłady Biblii na język polski – języki Biblii – funkcje języka w Biblii – frazeologia biblijna – Biblia hebrajska – Septuaginta – Biblia grecka.

ARTYKUŁY I ROZPRAWY

  • Tomasz Lisowski : Ojcze nasz – przekład – modlitwa. Problem derytualizacji języka polskich translacji biblijnych
  • Krystyna Długosz-Kurczabowa : Lingwistyka biblijna. O niektórych funkcjach języka w przekazie biblijnym
  • Stanisław Koziara : Frazeologia w Biblii. Biblia we frazeologii języka polskiego
  • Waldemar Chrostowski : „Gdy Bóg przemówił po grecku”. Septuaginta jako świadectwo gruntownej transpozycji językowej
  • Anna Kuśmirek : Gra słów w Biblii hebrajskiej
  • Mariusz Leńczuk : Staropolskie tłumaczenie Hymnu św. Pawła o miłości z rękopisu nr 1399 Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krakowie, cz. 1

GRAMATYKI JĘZYKA POLSKIEGO

SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI

  • Małgorzata Platajs : Działalność Towarzystwa Biblijnego w Polsce w zakresie przekładów Biblii na język polski oraz ich upowszechniania

RECENZJE

  • Martyna Sabała : „Białostockie Archiwum Językowe” nr 14, Białystok 2014
  • Weronika Piotrowska : Halina Pelcowa, Słownik gwar Lubelszczyzny, t. II, Rolnictwo: transport wiejski, rośliny okopowe i paszowe, gleby i rodzaje pól, uprawa lnu i konopi, zbiór siana, Lublin 2014

OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW

SŁOWA I SŁÓWKA