PORADNIK JĘZYKOWY

NUMER 10 / 2018

W ZESZYCIE

  • Polonicae grammatices institutio z 1568 r. autorstwa Piotra Statoriusa-Stojeńskiego zapoczątkowuje naukowe prace nad językiem polskim. Dzieło to należy do wielkiego europejskiego ruchu opisu nowożytnych języków ważnych naówczas narodów europejskich.
  • Intensyfi kujące przedrostki na- i prze- wiążą się z wpływami języka czeskiego na polszczyznę w okresie staropolskim i w XVI w.; pierwszy z nich wyszedł z użycia w XVI w., drugi przetrwał do dziś, ale w ciągu wieków zmienił się zakres jego użycia.
  • Opis słownictwa Wacława Potockiego, jednego z najbardziej uznanych poetów okresu polskiego baroku, pozwala wyróżnić w jego idiolekcie leksykę wspólną różnym odmianom polszczyzny, która wykazuje podobieństwa do tego działu słownictwa staropolskiego i współczesnego.
  • Osiemnastowieczne polskie podręczniki geografi i stanowią ważne źródło studiów nad rozwojem tego kręgu leksyki, ukazując m.in. nieostre rozróżnienia znaczeń leksemów i brak stabilizacji tego zasobu, ale zarazem również procesy krystalizacji polskiego słownictwa geografi cznego.
  • W okresie od XVIII do XX w. rozwój polskich nazw chorób był najbardziej dynamiczny, co wiąże się z rozwojem medycyny jako dziedziny nauki i co można stwierdzić na podstawie analizy słowników ogólnych i specjalistycznych, powstających w tym czasie.
  • Słownik wileński z 1861 r. był pierwszym słownikiem języka polskiego, który został opracowany przez zespół autorów i redaktorów; jednym z nich był Bronisław Trentowski, przysparzający – jak się okazuje w świetle materiałów archiwalnych – wielu kłopotów leksykograficznych edytorom słownika.
***

Historia języka – leksykologia – leksykografi a – najstarsze opisy języka polskiego – Piotr Statorius-Stojeński – podręczniki gramatyki – wpływy obce w słowotwórstwie – słownictwo Wacława Potockiego – rozwój słownictwa geografi cznego – rozwój słownictwa medycznego – prace Bronisława Trentowskiego przy Słowniku wileńskim.

  • RECENZENCI „PORADNIKA JĘZYKOWEGO” W 2018 ROKU

ARTYKUŁY I ROZPRAWY

  • Władysław T. Miodunka : Gramatyka języka polskiego Statoriusa ukazała się 450 lat temu. Refleksje o jej znaczeniu dla historii polskiego językoznawstwa.
  • Barbara Mitrenga : Przedrostki intensyfikujące na- i prze- w ujęciu historycznojęzykowym.
  • Katarzyna Sornat : Leksyka wspólnoodmianowa XVII-wiecznej polszczyzny (na przykładzie słownictwa utworów Wacława Potockiego).
  • Dorota Adamiec : Osiemnastowieczne podręczniki geografii jako źródła w badaniach nad rozwojem polskiego słownictwa geograficznego.
  • Beata Olędzka : Dynamika rozwoju polskich nazw chorób w okresie od XVIII do XX wieku.
  • Małgorzata B. Majewska : Współpraca Bronisława Trentowskiego z wileńskim Słownikiem języka polskiego... w świetle Przedmowy do słownika i listów filozofa.

GRAMATYKI JĘZYKA POLSKIEGO

  • Alina Kępińska : Grammatyka języka polskiego przez Maxymiliana Jakubowicza ułożona.

SPRAWOZDANIA, UWAGI, POLEMIKI

  • Kamila Wincewicz : Sprawozdanie z konferencji naukowej „Różnice pokoleniowe w języku ogólnym i w gwarach”.

RECENZJE

  • Kinga Ludwik : T. Korpysz, J. Puzynina, B. Subko, E. Teleżyńska (red.), Norwid i my. O Pracowni Słownika Języka Cypriana Norwida, Kraków 2016.

OBJAŚNIENIA WYRAZÓW I ZWROTÓW

  • Natalia Boczek : Nazwisko Kotarba // Koterba w świetle geografii językowej.

SŁOWA I SŁÓWKA